Skip to content

Wat een zegen!

Onderwijs in je moedertaal

Ze kijken mij met open mond aan. Het is helemaal stil geworden in het lokaal. “Echt? Wauw! Wat ben jij gezegend! Ja, dàn heb je een geweldige basis!”

Deze zomer geef ik (Gerda) les aan 8 theologiestudenten van de Universiteit Shalom in Bunia. Ze volgen de specialisatie Bijbelvertaling. Het zijn 7 mannen en 1 vrouw. Ze zijn bezig met hun derde jaar dat eindigt in oktober en daarna gaan ze beginnen met een vertaal- en alfabetiseringsprogramma in hun moedertaal. Ik geef de module ‘Introductie Alfabetisering’ aan deze studenten.

Het onderwerp van de les van deze morgen is ‘meertalig onderwijs met de moedertaal als basis’ op de basisschool. Als introductie schrijf ik op het bord een lijst met alle jaren onderwijs die ik gevolgd heb in Nederland. Te beginnen bij de thuissituatie (tussen 0-4 jaar), daarna 2 jaar kleuterschool, daarna 6 jaar basisschool, gevolgd door 6 jaar middelbare school en tot slot nog 4 jaar vervolgonderwijs. Van elk jaar onderwijs zet ik erachter in welke taal er werd lesgegeven. Op de kleuterschool was dat in het Nederlands, in de jaren op de basisschool ook, op de middelbare school ook en op de PABO ook. Er werden andere talen aangeboden als vak, maar de taal waarin lesgegeven werd was grotendeels Nederlands. Ik heb dus zo’n 18 jaar onderwijs gevolgd in een taal die ik helemaal begrijp. Toen ik die hele rij op het bord had geschreven werd het stil in het lokaal. Een student roept: “Wauw! Dit is fantastisch! Zo zou het moeten zijn! Wat ben jij gezegend! ” Een andere student reageert: “Het doet me eigenlijk pijn om dit te zien! Want hier in Congo is het zo anders. Hier zijn we als kind gewend om les te krijgen op school in een taal (het Frans) die we maar zeer beperkt beheersen, omdat we die taal thuis niet spreken.  Hier wordt het onze kinderen zelfs verboden om hun moedertaal te spreken op school.” Een andere student zegt: “We zijn allemaal door zo’n traumatisch proces heengegaan, van op school zijn en niet begrijpen wat de leraar zegt en uitlegt.” Ik word er zelf stil van. Wat ben ik ontzettend gezegend dat ik onderwijs heb kunnen krijgen in het Nederlands. En ik heb dat altijd als iets vanzelfsprekends en normaals gezien.

Student Yakiso vertelt het verhaal van zijn zoontje. Zijn zoontje is dit jaar blijven zitten op school. Hij legt uit dat dit komt door het taalprobleem. Zijn zoontje spreekt geen Frans, thuis wordt er een combinatie van Swahili en de lokale Nyali taal gesproken. Op school wordt er uitsluitend lesgeven in het Frans. Door deze mismatch is zijn zoon blijven zitten en dat terwijl hij een pientere jongen is.

In Congo krijgen kinderen les in het Frans, de officiële taal, die veel kinderen niet of maar gedeeltelijk beheersen. In het internationale onderwijsveld is veel aandacht voor moedertaalonderwijs in de eerste jaren van de basisschool, omdat de voordelen zo evident zijn. Ook in veel Afrikaanse landen wordt dit meer en meer toegepast. Kinderen krijgen dan in de eerste jaren van de basisschool les in hun moedertaal en in de loop der jaren wordt daar een of meerdere andere gesproken talen aan toegevoegd, zoals het Swahili of het Frans bijvoorbeeld. Die talen zijn belangrijk in een meertalige context zoals die in Congo. Er zal nog flink gelobbyd moeten worden voor moedertaalonderwijs bij de overheid in Congo, maar het is bemoedigend om te merken dat er steeds meer mensen, overheden en organisaties zijn, die het belang van moedertaalonderwijs in de eerste jaren op school inzien en dat steeds meer proberen in te voeren. Eenmaal thuisgekomen, was ik nog niet uitgedacht over hoe de studenten reageerden. Dat er voor mensen in Congo veel minder kansen zijn dan voor mensen in Nederland wist ik, maar dat kinderen door deze constructie onnodig op achterstand worden gezet, trof me opnieuw. Een morgen als deze motiveert me meer dan ooit om me in te zetten voor moedertaalonderwijs voor kinderen in Congo.

Afbeelding: http://ellenturningpages.blogspot.com/2010/08/learning-to-read-safely.html

Back To Top