Een nieuw vertaalproject

In de afgelopen week is er een nieuw vertaalproject gestart voor de talen Dongho en Lese. Vanuit beide taalgroepen zijn vertalers naar Bunia afgereisd om een 10-daagse workshop bij te wonen om hen klaar te stomen voor hun eerste opdracht: het mobiliseren van de plaatselijke bevolking. Daarom wordt deze fase van het vertaalproject in de wandelgangen dan ook wel een ‘mobilisatieproject’ genoemd. Wat dat precies inhoudt, vertellen we hieronder.

Wat is een mobilisatieproject?

In het verleden gebeurde het meer dan eens dat Bijbelvertalers aan de slag gingen met het vertalen van de hele Bijbel en na afloop bleek soms dat die vertaalde Bijbel niet of nauwelijks gebruikt werd. Het bleef teveel een project van een kleine groep enthousiastelingen en het werd niet gedragen door de bevolking. Daarom wordt er nu eerst 2 jaar uitgetrokken om de lokale bevolking enthousiast en verantwoordelijk te maken voordat begonnen wordt met het eigenlijke Bijbelvertaalwerk. Mensen worden bewust gemaakt van het nut en de noodzaak van lokale taalontwikkeling en Bijbelvertaalwerk. Daarvoor gaan de vertalers op pad en bezoeken ze kerken, overheden en dorpshoofden in het taalgebied.

Hoelang duurt een mobilisatieproject?

De mobilisatie duurt 2 jaar. Tussendoor wordt er regelmatig geëvalueerd en aan het einde van de 2 jaar wordt bekeken of de bevolking voldoende gemotiveerd en betrokken is om aan het vertaalproject te beginnen.

Waar wordt naar gekeken om te bepalen of er voldoende betrokkenheid is?

Er zijn in totaal 8 indicatoren opgesteld. We noemen er een paar: is er een goed functionerend taalcomité opgericht in de taalgemeenschap? Zijn er kerken in het gebied die regelmatig bidden voor het vertaalproject? Hebben het comité en de kerken een duurzaam mechanisme ontwikkeld om locale fondsen te werven? Ondersteunt en gebruikt de gemeenschap de alfabetiseringsmaterialen, die gemaakt zijn door het taalcomité?

Wie voert het mobilisatieproject uit?

In eerste instantie zijn het de vertalers. Zij hebben een opleiding tot vertaler gedaan op de Shalom Universiteit in Bunia. In de komende 2 jaar zullen zij de ‘mobilisateurs’ zijn. Wycliffe Nederland steunt dit project financieel en SIL (Wycliffe) Oost-Congo helpt met de technische uitvoering van de mobilisatie.

Tijdens het mobilisatieproject moet elke taalgroep een ‘taalcomité’ oprichten dat verantwoordelijk is voor het vertaalproject.

Wat zijn concrete activiteiten die de mobilisateurs gaan uitvoeren?

De mobilisateurs gaan letterlijk op pad. Er wordt gewerkt aan bewustwording. Ze bezoeken zoveel mogelijk steden en dorpen in hun taalgebied en praten daar eerst met de sleutelfiguren, zoals bijvoorbeeld dominee’s, pastoors, directeuren van scholen, onderwijzers, verpleegsters, maar ook dorpsoudsten, ‘chefs coutumiers’  (een soort van burgemeesters), mensen die hoog staan aangeschreven en die een leidinggevende rol hebben in de gemeenschap met als doel deze mensen te overtuigen van de noodzaak van een Bijbel in de eigen taal en het ontwikkelen van de eigen taal.

Tijdens de workshop worden de ‘mobilisateurs’ voorbereid op het goed brengen van deze boodschap en met welke argumenten ze mensen kunnen overtuigen. Het is ook belangrijk dat de mobilisateurs iets ‘concreets’ in handen hebben en kunnen laten zien. Ze nemen bijvoorbeeld de alfabetkaart van de taal mee, en een boekje met 5 vertaalde bijbelverhalen. Ook wordt er ondertussen gewerkt aan de vertaling van het Bijbelboek Lukas.

Wat zijn de moeilijkheden die kunnen optreden tijdens een mobilisatieproject?

Er zijn best veel uitdagingen. Voor de Lese taal is één van de uitdagingen de grootte van hun gebied. Zij moeten goed plannen hoe zij alle gemeenschappen kunnen bereiken in hun gebied. Ook zijn er verschillende dialecten in de Lese taal en moet er gekeken worden hoe om te gaan met deze dialecten en of één bijbelvertalingen voor alle dialecten haalbaar is.

Een andere uitdaging is dat mobilisateurs tegenstand kunnen verwachten uit verschillende hoeken. Veel kerkdiensten worden nu in een regionale taal gehouden (bijvoorbeeld in het Swahili of in het Bangala). Dominee’s zien niet altijd de noodzaak om de diensten te gaan houden in de moedertaal. Het vraagt ook inspanning van hen. Het is niet vanzelfsprekend dat,  als je kunt lezen in een regionale taal, je ook automatisch kunt lezen in de moedertaal. Daar is inspanning en alfabetiseringswerk voor nodig.

Een andere uitdaging kan zijn dat kerken verwachten dat een project van bijbelvertaling helemaal gefinancierd wordt door het Westen, zoals dat in het verleden ging. Nu wordt er een bijdrage gevraagd van de lokale gemeenschap. Tijdens de workshop zijn er handvatten aangereikt hoe om te gaan met deze tegenstand.

Aan het einde van de workshop werden de mobilisateurs tijden een ceremonie ‘uitgezonden’ naar hun thusgebied. Dat was een indrukwekkend moment. Zij werden toegesproken door vertegenwoordigers van verschillende kerken. Daarna gingen ze midden in de kring van genodigden staan en werd er voor hen gebeden. Zij gaan nu aan de slag! Een eerste stap onderweg naar een bijbel in de moedertaal voor Dongho en Lese.